Décimas ao Apóstolo Santiago
 | Este artigo contén varias ligazóns externas e/ou bibliografía ao fin da páxina, mais poucas ou ningunha referencia no corpo do texto. Por favor, mellora o artigo introducindo notas ao pé, citando as fontes. Podes ver exemplos de como se fai nestes artigos. |
| Décimas ao Apóstolo Santiago | |
|---|---|
.jpg) | |
| Autor/a | Martín Torrado Mariño |
| Lingua | lingua galega |
| Tema(s) | Santiago o Maior |
| Xénero(s) | poesía |
| Data de pub. | 1627 |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
As décimas ao apóstolo Santiago son unhas composicións poéticas de Martín Torrado Mariño escritas en 1627, moi populares no seu tempo. Nelas recóllese a polémica consistente en considerar se Santiago o Maior debía de ser o único santo patrón de España ou se, pola contra, debía compartir esa honra con Tareixa de Ávila. Esta obra pertence aos, denominados en Galicia, Séculos Escuros. Esta é unha das conservadas durante ese período de escaseza literaria.
Descrición
[editar | editar a fonte]No ano 1617 xorde no ámbito real a idea de nomear a santa Tareixa de Ávila patroa de España, compartindo con Santiago a honra dun padroado que fora, até entón, exclusivamente atribuído ó apóstolo. No medio dunha polémica xurídica e verbal, especialmente intensa en Galicia pero que mobilizou personaxes importantes de España enteira (especialmente os que eran posuidores da Cruz de Santiago, como Francisco de Quevedo), xorde unha composición, de ton desenfadado, alusiva a aquel asunto tan controvertido, obra de Martín Torrado, daquela abade de Urdilde e máis tarde reitor do colexio de Fonseca; personaxe coñecido nos medios cultos santiagueses e do que non se conserva ningunha outra composición.
En 1678 aparece copiada nas gardas dun libro da época (Filgueira, 1925, p. 294) e aínda chegou, século e medio despois de composta, a Martín Sarmiento, que pon o seu comezo ex abrupto como exemplo da expresión, que considera tipicamente galega, de empezar unha copla cun vocativo, o mesmo que sucede noutras coplas populares; el mesmo posuía unha copia e refírese ás décimas como “famosas coplas en gallego”, afirmando que “un caballero y muy erudito me pidió las coplas Santo da barba dourada, etc., para copiarlas”, sinal do interese que aínda daquela debía de espertar. Unha cantiga popular, recollida no século XIX, repetida no XX con diversas variantes, que incorpora o primeiro verso de Torrado como un verso máis, testemuña ese interese ó longo do tempo.
En seis décimas, o autor fai que unha persoa sinxela (un labrego, segundo o padre Sarmiento) se dirixa ó Apóstolo de maneira familiar pero respectuosa e en ton marcadamente humorístico, comentando co santo o forzado emparellamento que lle queren impoñer e que diminúe a súa dignidade varonil e patriarcal. O humor está espallado ó longo de toda a composición, compaxinado cunha concepción do cristianismo de raíz épica, entendida como unha especie de cousa de homes contra os inimigos, que profesaban outras crenzas “mouros e xudeus” e, en xeral, cun credo tradicional de valores (preeminencia do masculino, do cristián, do establecido) expresado con simpatía e a través dunha serie de recursos como as antíteses e apóstrofes continuos, exclamacións e interrogacións e un certo ton coloquial (“¡Arreda, vai Satanás!”; “I a nosa Santa Teirexa / ¿no ha de ter a misma queixa, / pois vola dan por muller, / sen prefuntar se ela quer, / se ela toma, se ela deixa?”), recursos próximos ós gustos do pobo e que contribuíron a darlle á peza unha persistente fama e aceptación entre un público culto e popular.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Álvarez Blázquez, Xosé María (1959). Escolma de poesía galega. II. A poesía dos séculos XIV a XIX (1354-1830). Vigo: Editorial Galaxia. p. 228.
- Baldomir Cabanas, J. J. (2010): A Literatura Galega dos Séculos Escuros e do Prerrexurdimento, pp. 106–114, tese de doutoramento dirixida por Luciano Rodríguez, UDC.
- Filgueira, J (1970). "Las décimas gallegas de Martín Torrado". Historias de Compostela (en castelán) (1ª ed.). Santiago: Xerais. pp. 144–148. ISBN 84-7507-059-0. Arquivado dende o orixinal o 18 de abril de 2019. Consultado o 18 de abril de 2019.
- López Fernández, Atanasio: Bibliografía del Apóstol Santiago incluída en “Nuevos estudios históricos-críticos acerca de Galicia”, Santiago (1947).[cómpre nº de páxina]
- Martínez Murguía, Manuel: La poesía gallega en el siglo XVII, en “En el cielo”, Madrid (1910).[cómpre nº de páxina]
- Romero Lema, F. (1968). "Las décimas al Apóstol Santiago de Martín Torrado" Arquivado 12 de setembro de 2019 en Wayback Machine. p. 17-21. Boletín de la Real Academia Gallega LXI (en castelán).
Outros artigos
[editar | editar a fonte] |
A Galifontes posúe textos orixinais acerca de: Décimas ao Apóstolo Santiago |
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Décimas ao Apóstolo Santiago (M) e Décimas ao Apóstolo Santiago (S) (1627) Corpus dixital de textos galegos da Idade Moderna, ILG, USC.